prof. François Englert i prof. Peter Higgs
Genewa 8 października 2013 r.: CERN przekazał gorące gratulacje prof. Englertowi i prof. Higgsowi za zdobycie tegorocznej Nagrody Nobla z fizyki za "the theoretical discovery of a mechanism that contributes to our understanding of the origin of mass of subatomic particles, and which recently was confirmed through the discovery of the predicted fundamental particle, by the ATLAS and CMS experiments at CERN's Large Hadron Collider". Odkrycie cząstki Higgsa zostało ogłoszone 4 lipca 2012r. wspólnie przez eksperymenty ATLAS i CMS na Wielkim Zderzaczu Hadronów (ang. LHC) w CERN.
"Jestem bardzo szczęśliwy, że tegoroczna Nagroda Nobla została przyznana w dziedzinie cząstek elementarnych" powiedział dyrektor generalny CERN Rolf Heuer. "Zeszłoroczne odkrycie cząstki Higgsa dokonane w CERN, które potwierdziło mechanizm Brout-Englert-Higgs'a, stanowiło kulminacje kilku dziesiątek lat intelektualnych zmagań ludzi na całym świecie".
Tzw. mechanizm Brout-Englert-Higgs (BEH) został zaproponowany w 1964 roku, w dwóch niezależnych publikacjach, pierwszej, belgijskich fizyków, Roberta Brouta i Françoisa Englerta, drugiej Brytyjczyka, Petera Higgsa. Tłumaczy on dlaczego siły odpowiedzialne za radioaktywny rozpad beta są o tyle słabsze od elektromagnetyzmu, choć jest bardziej znany jako mechanizm odpowiedzialny za nadawanie cząstkom mas. Trzecia publikacja, Amerykanów Geralda Guralnika i Carla Hagena oraz brytyjskiego współpracownika Toma Kibble, przyniosła dalszy wkład w rozwój tej nowej idei, która stała się kluczowym elementem Modelu Standardowego cząstek elementarnych. Peter Higgs przewidział dodatkowo, ze konsekwencją nowego pomysłu musi być istnienie nieznanego dotychczas masywnego bozonu. To właśnie tę cząstkę zaobserwowały w 2012 roku w CERN eksperymenty ATLAS i CMS.
Model Standardowy opisuje wszystkie cząstki elementarne z których my i cały widoczny Wszechświat jesteśmy zbudowani wraz z siłami rządzącymi ich zachowaniem. Została ona potwierdzona eksperymentalnie z zaskakującą dokładnością. Do zeszłego roku mechanizm BEH stanowił ostatnie brakujące ogniwo teorii wymagające doświadczalnego potwierdzenia. Po dokonaniu zeszłorocznego odkrycia, eksperymenty w CERN koncentrują się na poszukiwaniu zjawisk wykraczających poza przewidywania Modelu Standardowego.
Cząstka Higgsa została odkryta przez eksperymenty ATLAS i CMS, każda skupiająca ponad 3000 ludzi z całego świata. Skonstruowali oni niezwykle skomplikowaną aparaturę - detektory cząstek - w celu badania zderzeń protonów na Wielkim Zderzaczu Hadronów w CERN, który sam w sobie jest niezwykłym osiągnięciem inżynieryjnym. W jego konstrukcje zaangażowanych było bardzo wiele osób z wielu instytucji na świecie.
Materiały prasowe CERN 8 października 2013
Oryginalna treść notaki prasowej CERNu
Polski wkład do eksperymentu ATLAS i polski klaster Tier-2 WLCG
Komentarz prof. Macieja Skrzypka i dr hab. Anny Kaczmarskiej dla Radia RMF