Tytuł projektu

Sedymentacja pozakorytowa w dolinie Wisły w świetle analiz litofacjalnych, luminescencyjnych, geochemicznych i radioizotopowych

Projekt badawczy MNiSW nr N N306 424834
Czas trwania: 2008-2012
Miejsce realizacji: Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach (Kierownik: dr Jacek Szmanda)
Udział: wykonawca

Cel projektu:

Projektowane badania mają na celu uzupełnienie dotychczasowego stanu wiedzy o kompleksowe i jednolite analizy litofacjalne, datowania luminescencyjne oraz analizy koncentracji pierwiastków śladowych i aktywności radioizotopów (210Pb i 137Cs). Badania te zostaną przeprowadzone na obszarach testowych, których warunki akumulacji pod względem szerokości dna oraz jego morfologii będą zbliĹźone, co umożliwi porównanie uzyskanych wyników na całej długości doliny Wisły. W świetle wyników projektowanych badań przeprowadzona zostanie weryfikacja dotychczasowych poglądów szczególnie w zakresie wieku osadów. Aktualne poglądy dotyczące stratygrafii doliny Wisły oparte są niemal wyłącznie na datowaniach radiowęglowych i palinologicznych. Proponowane badania luminescencyjne, geochemiczne i radioizotopowe umożliwią przede wszystkim oznaczenie bezpośredniego wieku osadów akumulowanych w czasie powodzi. Pozwolą one jednocześnie na ocenę tempa akumulacji powodziowej szczególnie w ostatnim stuleciu w obszarze międzywala. Projektowane badania litofacjalne oparte na analizie rdzeni o nienaruszonej strukturze umożliwią pełniejszą interpretację środowiska depozycyjnego Wisły opartą na analizie struktur sedymentacyjnych i interpretacji litodynamicznej środowiska depozycyjnego. Znaczenie aplikacyjne w zakresie ochrony środowiska będą miały analizy geochemiczne i radioizotopowe, pozwolą bowiem na ocenę skażenia środowiska naturalnego i umożliwią jednocześnie oznaczenie zasięgu migracji i kumulacji zanieczyszczeń oraz wskazanie ich źródeł

Streszczenie:

W aluwiach pozakorytowych Wisły zapisane są zdarzenia powodziowe oraz zmiany środowiska geograficznego, jakie zachodziły w jej dorzeczu zarówno pod wpływem czynników naturalnych jak i antropogenicznych. Ze względu na fakt, że osady te akumulowane są niesynchronicznie w różnych częściach jej łoĹźyska istnieje duża trudność w ustaleniu następstwa tych zmian, przebiegu zjawisk powodziowych jak i początku i tempa akumulacji osadów. Na wykształcenie aluwiów pozakorytowych wpływa zatem zarówno zmiana lokalnych warunków akumulacji wynikająca ze zróĹźnicowania facjalnego rozumianego w sensie genetycznym jak i zmiany środowiska geograficznego dorzecza warunkujące między innymi dostawę materiału klastycznego do koryta rzeki . Badania aluwiów pozakorytowych Wisły prowadzone były w całej dolinie przez wielu autorów i pod różnym kątem. Podsumowanie tych badań oraz sprecyzowanie zmian akumulacji pozakorytowej pod wpływem zmian klimatu i działalności człowieka od ostatniego zlodowacenia do dziś została zawarta w pracach Starkla (2001) i Kalickiego (2006) . Jednak w pracach tylko w niewielkim stopniu uwzględniane są badania zawartości metali cięĹźkich w aluwiach, a niemal zupełnie pominięte badania luminescencyjne i radioizotopowe za wyjątkiem datowań radiowęglowych. Ponadto w badaniach fluwialnego środowiska depozycyjnego praktycznie nie uwzględniono analiz litofacjalnych, a interpretacje oparte są na litologii aluwiów.