Serwis EurekAlert: Leptony pomagają w tropieniu nowej fizyki
EurekAlert
Ukonstytuowanie projektu CREDO
Praktyki studenckie "IFJ PAN Particle Physics Summer Student Programme"
Inkubator Odkryć Naukowych w Krakowie
Projekt promocja oferty dydaktycznej IFJ PAN wśród studentów europejskich uczelni
Konkurs popularyzatorski "QuickPhysX"
Organizacja wizyty polskich mediów w CERN
Wykłady popularyzatorskie na zaproszenie różnych instytucji
Międzynarodowy projekt Cosmic-Ray Extremely Distributed Observatory (CREDO), zainicjowany w 2016 roku w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN, przekształcił się w formalną strukturę. Inicjatywa dotycząca globalnej detekcji cząstek promieniowania kosmicznego CREDO, obejmująca udział podmiotów naukowych i edukacyjnych oraz indywidualnych pasjonatów z niemal wszystkich kontynentów, ukonstytuowała swoją działalność. Na mocy podpisanych porozumień, w projekcie CREDO uczestniczy obecnie już 25 podmiotów instytucjonalnych z 12 krajów na pięciu kontynentach: dziewięć z Polski, trzy ze Stanów Zjednoczonych, po dwa z Australii, Czech i Ukrainy oraz po jednym z Gruzji, Meksyku, Nepalu, Rosji, Słowacji, Urugwaju i Węgier. Całość jest wspierana przez rosnącą rzeszę amatorów, używających własnych smart fonów do rejestrowania cząstek promieniowania kosmicznego. W związku z powyższym w dniu 11września 2019 r. IFJ PAN zorganizował konferencję prasową dla dziennikarzy, w której uczestniczyli również naukowcy związani z projektem oraz nauczyciele odpowiadający za realizację projektu w polskich szkołach. Na potrzeby konferencji prasowej przygotowano tematyczny pakiet prasowy dotyczący zagadnień związanych z projektem i promieniowaniem kosmicznym dostępny na stronie.
Międzynarodowe Warsztaty Fizyki Cząstek Elementarnych dla uczniów szkół średnich, organizowane przez Instytut Fizyki Jądrowej PAN dzięki współfinansowaniu przez Komitet Fizyki PAN, odbywały się w Bielsku-Białej, Krakowie, Rzeszowie i Tarnowie, w dniach od 4 marca do 17 kwietnia 2019 roku. Program warsztatów obejmował trzy wykłady popularnonaukowe, dotyczące fizyki cząstek elementarnych, samodzielną analizę danych eksperymentu ATLAS, przeprowadzaną na komputerach przez uczniów oraz omówienie uzyskanych wyników w ramach wideokonferencji prowadzonej przez fizyków z CERN, w której uczestniczyły także inne ośrodki zagraniczne biorące udział w danym dniu w Warsztatach.
W pięciu terminach Warsztatów organizowanych przez dr hab. Krzysztofa Woźniaka z pomocą 10 innych pracowników IFJ PAN lub słuchaczy Międzynarodowego Studium Doktoranckiego uczestniczyło w sumie 504 uczniów z 31 szkół średnich. Poza uczestnikami z miejscowości, w których odbywały się Warsztaty, przyjeżdżali także uczniowie z miast w ich pobliżu, niekiedy dość odległych, np. w Bielsku-Białej były grupy z Katowic i Tarnowskich Gór, a w Rzeszowie z Sandomierza, Łańcuta, Stalowej Woli i Lublina.
W dniach od 8 lipca do 2 sierpnia 2019 r. w Instytucie Fizyki Jądrowej PAN, dzięki współfinansowaniu przez Komitet Fizyki PAN, odbywały się międzynarodowe praktyki studenckie "IFJ PAN Particle Physics Summer Student Programme". Była to już siódma edycja tego wydarzenia. Program praktyk podzielony został na dwie części: w pierwszym tygodniu odbyły się wykłady oraz ćwiczenia; pozostałe trzy tygodnie poświęcone były na realizację projektów pod okiem pracowników IFJ PAN. W ostatnim dniu praktyk zorganizowana została mini-konferencja, podczas której wszystkie zespoły zaprezentowały wyniki wykonywanych projektów. W praktykach uczestniczyły 43 osoby, w tym 20 osób z zagranicy. Głównymi organizatorami projektu byli dr Maciej Trzebiński oraz dr Rafał Staszewski. Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej projektu oraz w mediach społecznościowych.
Inkubator Odkryć Naukowych (ION) to inicjatywa IFJ PAN, w ramach której młodzi ludzie nie tylko uczestniczą w projektach swoich mentorów – doświadczonych naukowców, mogą również proponować i realizować własne przedsięwzięcia. Działania podejmowane w ramach ION mają prowadzić do połączenia zasobów infrastrukturalno-osobowych wielu instytucji, co powinno ułatwić powstawanie prac naukowych i dokonywanie odkryć, a także budowanie ścieżek kariery naukowej naukowców przed doktoratem oraz promocję nauki. W ramach ION prowadzone są już np. prace w zakresie projektu CREDO, dotyczącego badania promieni kosmicznych. Inicjatorem Inkubatora jest dr hab. Piotr Homola, który koordynuje projekt wraz z dr hab. Krzysztofem Woźniakiem. W roku 2019 w działaniach prowadzonych w ramach ION uczestniczyło ok. 30 osób.
Celem projektu była prezentacja oferty IFJ PAN wśród studentów fizyki i nauk pokrewnych zagranicznych uczelni. W ramach projektu wygłoszonych zostało 11 seminariów dla studentów następujących uczelni: Uniwersytet Wileński (Litwa), Uniwersytet w Niszu (Serbia), Uniwersytet w Belgradzie (Serbia), Uniwersytet w Nowym Sadzie (Serbia), Uniwersytet Świętych Cyryla i Metodego w Skopje (Macedonia), Uniwersytet w Debreczynie, (Węgry), Kijowski Uniwersytet Narodowy im. Tarasa Szewczenki (Ukraina), Uniwersytet w Sofii (Bułgaria), Uniwersytet Lizboński (Portugalia), Laboratory of Instrumentation and Experimental Particle Physics (Portugalia), Uniwersytet w Giessen (Niemcy). Ponadto wygłoszono referaty podczas konferencji oraz szkół dla studentów w Odessie oraz Svityaz (Ukraina). Po każdym z seminariów odbyły się rozmowy ze studentami oraz kadrą akademicką na tematy związane z fizyką, szczegółami szkoły letniej w IFJ PAN, możliwościami odbycia studiów doktoranckich w Polsce w ogólności a w IFJ PAN w szczególności oraz możliwościami dalszej ewentualnej współpracy. Wszystkie wygłoszone wykłady dostępne są na stronie praktyk.
Dodatkowo ofertę IFJ PAN reklamowano poprzez rozdawanie materiałów informacyjnych podczas Dni Otwartych w ośrodku CERN w dniach 14-15.09.2019 r. Podczas prowadzenia projektu na profilu przygotowano oraz zamieszczono posty informujące o naborze na praktyki w IFJ PAN. Posty dotarły do ponad 6000 osób. Zaktualizowano również stronę internetową.
Ważnym elementem pracy naukowej jest popularyzacja jej osiągnięć oraz zaszczepianie pasji do odkrywania tajemnic otaczającego nas świata, dlatego IFJ PAN zorganizował w 2019 roku konkurs popularyzatorski przeznaczony dla doktorantów oraz wszystkich pracowników naukowych IFJ PAN. Przedmiotem konkursu było przygotowanie krótkiej, maksymalnie siedmiominutowej, zrozumiałej dla każdego prezentacji popularyzatorskiej na dowolny temat związany z fizyką. Uczestnicy zaprezentowali swoje wystąpienia przed komisją konkursową oraz zebraną publicznością na specjalnej sesji konkursowej dnia 11 kwietnia 2019. Komisja konkursowa nagrodziła trzy wystąpienia wyróżniające się pod względem oryginalności, niebanalnej prezentacji tematyki oraz możliwie szerokiego spektrum adresatów. Przyznano również Nagrodę Publiczności. Pozostałym uczestnikom przyznano nagrody pocieszenia. Lista laureatów wraz z prezentacjami dostępna jest na stronie Konkursu "QuickPhysX".
Koordynatorami konkursu byli: dr hab. Anna Kaczmarska i dr hab. Paweł Oświęcimka.
Instytut Fizyki Jądrowej PAN oraz CREDO Collaboration zaprosili szkoły i organizacje edukacyjne do wzięcia udziału w konkursie "Łowcy Cząstek". Konkurs polegał na drużynowym wykrywaniu cząstek wtórnego promieniowania kosmicznego oraz radioaktywności lokalnej za pomocą smartfonów wyposażonych w aplikację CREDO Detector. Celem konkursu było m.in. umożliwienie dzieciom i młodzieży uczestnictwa w badaniach naukowych i współautorstwa odkryć naukowych, jak również rozbudzanie w uczestnikach potrzeby współtworzenia nauki. Konkurs trwało od października 2018 do końca czerwca 2019 roku przez 270 dni i był efektem przeprowadzonych warsztatów „CREDO w Szkole”. W tym wydarzeniu uczestniczyło 60 drużyn, w sumie 1272 osoby. Oficjalne podsumowanie pierwszej edycji konkursu wraz z rozdaniem nagród i przedstawieniem szczegółów z detekcji oraz rankingów zostało zaprezentowane podczas Gali dn. 20 września2019 r. Końcowe podsumowanie z konkursu „Łowcy cząstek” znajduje się również na stronie Konkursu „Łowcy Cząstek”.
W dniach 24-25 października 2019 odbyła się wizyta polskich mediów w CERN. Korzystając z długiej przerwy modernizacyjnej LHC (ang.: Long Shutdown II - LS2) CERN poprzez swoich przedstawicieli w EPPCN (European Particle Physics Communication Network) zaprasza dziennikarzy z krajów członkowskich i stowarzyszonych do odwiedzenia CERN, w szczególności zapoznania się z udziałem naukowców z danego kraju w prowadzonych tu badaniach. Tegoroczna wizyta, tak jak i poprzednia podczas pierwszego przestoju LHC (LS1) w listopadzie 2013 roku, zorganizowana została przez polskiego przedstawiciela w EPPCN dr hab. Pawła Brückman de Renstrom.
Podczas dwudniowej wizyty polscy dziennikarze reprezentujący prasę, radio i media online zwiedzili dwa spośród wielkich eksperymentów na Wielkim Zderzaczu Hadronów (ang.: LHC) tunel samego akceleratora, oraz inne laboratoria i projekty ze znaczącym udziałem polskich grup badawczych. Wszędzie oprowadzani byli przez polskich ekspertów. Szczególnie liczna grupa przewodników, wśród nich przedstawiciele dużego zespołu z IFJ PAN prowadzącego obecnie prace modernizacyjne LHC, oprowadziła ich po na co dzień niedostępnym dla zwiedzających tunelu akceleratora. Na zakończenie polscy dziennikarze spotkali się z dyrektorką generalną CERN dr Fabiolą Gianotti na specjalnie dla nich zorganizowanej konferencji prasowej.
dr hab. Paweł Brückman
dr Dominik Derendarz, mgr inż. Jolanta Olszowska
dr hab. Piotr Homola
dr hab. Paweł Malecki
mgr inż. Jolanta Olszowska
dr Maciej Trzebiński
prof. dr hab. Agnieszka Zalewska